Η Παγκόσμια Αποστολή μας για τη Βελτίωση της Υγείας των Παιδιών και των Εφήβων
Αναπάντεχα κατά τη διάρκεια της ζωής μας συνέβη κάτι το αδιανόητο; O κόσμος μας έχει γίνει πλέον μια παγκόσμια κοινότητα. Δεν είμαστε πλέον απομονωμένοι ο ένας από τον άλλο λόγω της μεγάλης γεωγραφικής έκτασης των απέραντων ωκεανών που διαχωρίζουν τις ηπείρους χιλιάδες μίλια μακριά τη μια από την άλλη. Δεν εξαρτιόμαστε πλέον από χρονικούς περιορισμούς για την επίσκεψη μας σε κράτη στα διάφορα γεωγραφικά πλάτη προκειμένου να επιτύχουμε την ανταλλαγή απόψεων και την συνεργασία.
Οι πρόσφατες εκπληκτικές τεχνολογικές πρόοδοι μας επέτρεψαν να αναδιαμορφώσουμε τις γνώσεις μας σχετικά με την επιστήμη και την κλινική πρακτική της Νοσηλευτικής. Δεν υπάρχουν πλέον περιορισμοί από την παρουσία εμποδίων που ανήκουν σε μια προηγούμενη εποχή. Οι αντιλήψεις και οι γνώσεις των συναδέλφων νοσηλευτών έχουν υποστεί σημαντικές μεταβολές ως προς το περιεχόμενο τους, καθώς ο κόσμος μας έχει έρθει πια περισσότερο κοντά.
Το παγκόσμιο δίκτυο των νοσηλευτών που ασχολούνται με την ανάπτυξη της γνώσης της νοσηλευτικής επιστήμης και της νοσηλευτικής πρακτικής που βασίζεται σε ενδείξεις δεν καθορίζεται πλέον από περιορισμούς, είτε ορατούς είτε αόρατους. Οι σύγχρονες ηλεκτρονικές δυνατότητες επιτρέπουν την ταχεία πρόσβαση και την ανταλλαγή πληροφορίας κάτι το οποίο ήταν αδιανόητο στο παρελθόν. Καθώς διευκολύνεται η επικοινωνία μεταξύ των συναδέλφων που βρίσκονται όχι μόνο εντός των εθνικών γεωγραφικών ορίων μας, η χρήση του όρου «συνάδελφος» έχει επεκταθεί και περιλαμβάνει συναδέλφους οι οποίοι διαμένουν σε διάφορες ηπείρους. Σίγουρα, το γεγονός ότι μου ζητήθηκε να γράψω ένα άρθρο σύνταξης για το συγκεκριμένο περιοδικό αποτελεί ένα μικρό παράδειγμα αυτής της δυνατότητας που έχουμε να επικοινωνούμε ουσιαστικά σε θέματα που έχουν κοινό επιστημονικό ενδιαφέρον, κάτι το οποίο ήταν αδύνατο πριν από μερικά χρόνια.
Το ζήτημα ωστόσο που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είναι το εξής: Πώς θα συνεργαζόμαστε ως ένα παγκόσμιο δίκτυο νοσηλευτών προκειμένου να συμβάλλουμε στη βελτίωση της υγείας των παιδιών και των εφήβων που διαμένουν όχι μόνο στις χώρες μας αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο; Μια βασική αρχή είναι να μάθουμε περισσότερα σχετικά με τα ζητήματα υγείας και τις ανάγκες των παιδιών και των εφήβων σε καθεμιά από τις χώρες αυτές, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο συνολικά. Χρήσιμο είναι να γνωρίζουμε ότι αντιμετωπίζουμε ζητήματα υγείας που αφορούν αποκλειστικά τις δικές μας χώρες, καθώς όμως και ζητήματα υγείας τα οποία είναι κοινά με τις υπόλοιπες χώρες, όπως προκύπτει από τις υπάρχουσες επιστημονικές δημοσιεύσεις και τις σχετικές αναφορές των Ηνωμένων Εθνών, της Οργάνωσης των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά (n.d., 2009) (πρώην Διεθνές Ταμείο Επείγουσας Βοήθειας των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά, UNICEF) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (2010).
Ακολούθως, επισημαίνονται παραδείγματα κοινών σύγχρονων προβλημάτων που αφορούν όλους εμάς και που σχετίζονται με τη βελτίωση του επιπέδου υγείας των παιδιών και των εφήβων αναδεικνύοντας τη καθολική διάσταση των ζητημάτων δημόσιας υγείας που δύναται να έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις. Τα εν λόγω προβλήματα περιλαμβάνουν την υπάρχουσα δυσκολία όσον αφορά την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, την επιδείνωση του επιπέδου υγείας των παιδιών και των εφήβων που διαβιούν σε συνθήκες φτώχειας, καθώς και την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας. Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των χωρών όσον αφορά τις προτεραιότητες που τίθενται για την υγειονομική περίθαλψη, λόγω κοινωνικών, πολιτισμικών και δημογραφικών παραγόντων που είναι μοναδικοί για την κάθε χώρα. Για την πληρέστερη κατανόηση της παραπάνω τοποθέτησης ακολουθεί σύντομη ανάπτυξη της άμεσης προτεραιότητας που τίθεται στο σύγχρονο σύστημα υγείας των ΗΠΑ βάζοντας ως προτεραιότητα την ύπαρξη ενός συστήματος υγείας προσανατολισμένο στις κοινωνικά ασθενέστερες ομάδες.
Η ελεύθερη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας συνιστά ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας τόσο για την Ελλάδα όσο και για τις ΗΠΑ. Σε αντίθεση με την Ελλάδα οι ΗΠΑ, αυτή τη στιγμή, δεν έχουν ένα σύστημα υγείας που να υποστηρίζεται από δημόσιους πόρους δηλαδή από το κράτος. Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα παιδιά στις ΗΠΑ φαίνονται να είναι ασφαλισμένα σε κάποιο από τα διαφορετικά είδη προγραμμάτων ασφάλισης υγείας, ποσοστό περίπου 10% αυτών είναι ουσιαστικά ανασφάλιστα. Από τα παιδιά εκείνα που είναι εγγεγραμμένα σε κάποιο πρόγραμμα ασφάλισης υγείας, το ένα τρίτο περίπου από αυτά έχουν δηλωθεί σε δημόσια χρηματοδοτούμενα προγράμματα ασφάλισης υγείας.
Στα στατιστικά στοιχεία των εγγραφών είναι εμφανής η ύπαρξη εθνικών και φυλετικών διαφορών μεταξύ τους. Τα ποσοστά των παιδιών των Λατινο- και Αφρικο- αμερικανών χωρίς υγειονομική κάλυψη είναι σαφέστερα υψηλότερα. Η έλλειψη ασφάλισης υγείας έχει αρνητικές συνέπειες για τα παιδιά από την άποψη της καθυστερημένης παροχής ιατρικής περίθαλψης όταν αυτή είναι αναγκαία, στην μη παροχή της απαιτούμενης θεραπείας για τη νόσο και την κακή διαχείρηση των χρονίων νοσημάτων (Αμερικανικό Υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών, Πόρων Υγείας και Διοίκησης Υπηρεσιών, Υπηρεσία για την Υγεία της Μητέρας και του Παιδιού).
Τόσο η Ελλάδα όσο και οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις σε σχέση με την κατάσταση υγείας των παιδιών και των εφήβων που διαμένουν σε συνθήκες φτώχειας. Και για τις δύο χώρες καταγράφονται παρόμοια ποσοστά παιδιών ηλικίας 15−18 ετών που ζούν στα όρια της φτώχειας (αν και τα στοιχεία αναφέρθηκαν σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες παιδιών και συγκεκριμένα τα δεδομένα από τις ΗΠΑ κάνουν αναφορά σε παιδιά ηλικίας <18 ετών5 ενώ τα στοιχεία της Ελλάδας αναφέρονται σε παιδιά ηλικίας 16−19 ετών). Η διαβίωση σε συνθήκες φτώχειας επηρεάζει αρνητικά την υγεία των παιδιών και των εφήβων όπως αυτό αντικατροπτίζεται από το επίπεδο της διατροφικής τους κατάστασης, τη μειωμένη πρόσβαση τους στις υπηρεσίες υγείας, καθώς και από την ακαταλληλότητα της στέγασης τους. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), το ποσοστό φτώχειας στην Ελλάδα είναι το υψηλότερο σε σύγκριση με άλλες χώρες τις Ευρώπης και ανέρχεται περίπου στο 20,5%. Τα ποσοστά φτώχειας στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν ότι 14,1 εκατομμύρια παιδιά διαβιούν σε συνθήκες φτώχειας και το ποσοστό αυτό αφορά 1 στα 5 παιδιά.
Τα υπέρβαρα και τα παχύσαρκα παιδιά συνιστούν επίσης σοβαρό πρόβλημα και στις δύο χώρες. Στην Ελλάδα, το ποσοστό των παιδιών, ηλικίας 14−17 ετών, που είναι παχύσαρκα ανέρχεται σε >20%. Στις ΗΠΑ, πρόσφατες εκθέσεις δείχνουν ότι ποσοστό 17% των παιδιών ηλικίας 2−19 ετών είναι παχύσαρκα, ενώ ποσοστό 16,5% των παιδιών και των εφήβων της ίδιας ηλικιακής ομάδας είναι υπέρβαρα. Οι επιπτώσεις της παιδικής παχυσαρκίας έχει σημαντικές συνέπειες για τη σωματική και την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη ενώ τα υπέρβαρα και τα παχύσαρκα παιδιά, καθώς και οι έφηβοι κατατάσσονται στις ομάδες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση ασθενειών στην ενήλικο ζωή, όπως ο σακχαρώσης διαβήτης τύπου 2, η υπέρταση και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Και οι δύο χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με ζητήματα που σχετίζονται με τον σύγχρονο φαινόμενο της μετανάστευσης. Για την Ελλάδα, τα ποσοστά των μεταναστών υπολογίζεται ότι κυμαίνονται από 15−18% του συνολικού πληθυσμού, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 1,8 εκατομμύρια άτομα περίπου. Εκτιμάται ότι 12,5% των Αμερικανών έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 40 εκατομμύρια άτομα, με αποτέλεσμα ζητήματα που αφορούν την παροχή φροντίδας υγείας σε μετανάστες να αποτελεί κεντρικό σημείο στο σχεδιασμό του συτήματος υγείας για τις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, το σύστημα υγείας των ΗΠΑ προσπαθεί να εξασφαλίσει την ύπαρξη διερμηνέων στο σύστημα υγείας με σκοπό να εξασφαλιστεί η δυνατότητα στον ασθενή αλλά και στα μέλη της οικογένειας του της πλήρους κατανόησης του προβλήματος υγείας που αντιμετωπίζουν καθώς και της διαχείρισης του. Συνολικά, η αναγνώριση της αναγκαιότητας που υπάρχει για την παροχή ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής φροντίδας υγείας σε μετανάστες αξιολογείται ως βασική προτεραιότητα στο σύστημα υγείας των ΗΠΑ.
Μέσω της κατανόησης της ύπαρξης κοινών αναγκών και προβλημάτων μεταξύ των διαφορετικών κρατών σε παγκόσμιο επίπεδο αναφορικά με θέματα υγείας που επηρεάζουν τα παιδιά και τους εφήβους, μπορούμε να ερευνήσουμε και να βρούμε τρόπους για να συνεργαστούμε πιο αποτελεσματικά με σκοπό την επίτευξη της κοινής αποστολής μας που είναι η βελτίωση της υγείας και της ευημερίας των παιδιών και των εφήβων. Η δυνατότητα για διεθνείς ανταλλαγές φοιτητών αλλά και η ενσωμάτωση ξένων φοιτητών στα προγράμματα σπουδών κάθε χώρας είναι επιτακτική ώστε να επιτευχθεί ουσιαστική ανταλλαγή γνώσεων και πρακτικών. Είναι σημαντικό να μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη σύγχρονη τεχνολογία με σκοπό την ενίσχυση της στενότερης συνεργασίας μεταξύ μας. Όπως φαίνεται, μπορούμε να μάθουμε πολλά ο ένας από τον άλλο όσον αφορά τις προσπάθειες και τις ενέργειες που υιοθετούνται σε κάθε χώρα με σκοπό τη βελτίωση του επιπέδου υγείας του πληθυσμού. Καθεμιά από τις χώρες αυτές έχει δεσμευτεί για τη βελτίωση της κατάστασης υγείας των παιδιών και των εφήβων, τα οποία είτε έχουν περιορισμένη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, και διαβιούν σε συνθήκες φτώχειας, είτε έρχονται αντιμέτωπα με το σύγχρονο πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας ανεξάρτητα από το κοινωνικο- πολιτισμικό τους υπόβαθρο.
Οι σύγχρονοι κλινικοί νοσηλευτές, επιστήμονες και ερευνητές πρέπει να έχουν ως σκοπό την προαγωγή της νοσηλευτικής πράξης που βασίζεται σε ενδείξεις. Πρόσφατα, οι συντάκτες των περιοδικών Παιδιατρικής Νοσηλευτικής σε όλο τον κόσμο άρχισαν να επικοινωνούν και να πραγματοποιούν συναντήσεις με της χρήση ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας. Όπως μπορείτε να φανταστείτε, αποτελεί πρόκληση να προγραμματίζονται συναντήσεις με συναδέλφους από διάφορες χώρες από τη Μεγάλη Βρετανία έως την Αυστραλία. Η δημοσίευση άρθρων από συγγραφείς διαφόρων χωρών στα αντίστοιχα περιοδικά, διευκολύνει την εν λόγω παγκόσμια επικοινωνία και την ανταλλαγή απόψεων σε θέματα νοσηλευτικής πράξης, προωθώντας την επικοινωνία και τη συνεργασία σε τομείς κοινού επιστημονικού και κλινικού ενδιαφέροντος.
Είναι γνωστό ότι οι πρακτικές που βασίζονται σε ενδείξεις συμβάλλουν στη βελτίωση της υγείας των παιδιών και των εφήβων. Αποτελεί πρόκληση για εμάς η ανεύρεση πρόσθετων τρόπων συνεργασίας, μεταξύ μας με σκοπό την αποτελεσματικότερη και πιο στενή συνεργασία.
Βιβλιογραφία
1. American Heart Association. Overweight and obesity: Statistics-
2008. 2008. Available at: 386 http://www.americanheart. org/downloadable/heart/ 1197994908531FS16OVR08.pdf
2. Athens News. Interview with Mr. Korandis, 28.9.2009, as cited
in Research Institute for European and American Studies. Immigration to Greece. 2009. Available at: http://www.rieas. gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1075:immigration-to-greece-october-2009&catid=37&Itemid=64(retrieved 02.12.2010)
3. Castro JM. Health care in Greece. 2009. Available at: http://www.expatforum.com/articles/health/health-care-in greece.html (retrieved 29.11.2010)
4. Centers for Disease Control and Prevention (2010). Childhood
Overweight and obesity. Available at: http://www.cdc.gov/obesity/childhood/index.html (retrieved 30.11.2010)
5. Children’s Defense Fund. The state of America’s children: 2010
report. Washington, DC, 2010. Available at: http://www.childrensdefense.org/child-research-data publications/data/state-ofamericas- children-2010-report.html (retrieved 30.11.2010)
6. Gryn TA, Larsen LJ. Nativity status and citizen ship in the United
States: 2009: American community survey briefs. Washington, DC: US Department of Commerce. Economics and Statistics Administration. US Census Bureau, 2010. Available at: http:// www.census.gov/prod/2010pubs/acsbr09-16.pdf (retrieved 02.12.2010)
7. United Nations Children’s Fund (UNICEF), n.d. At a glance: Greece. Available at: http://www.unicef.org/infobycountry/ greece.html (retrieved 02.12.2010)
8. United Nations Children’s Fund (UNICEF). At a glance: United
States. USA, 2009. Available at: http://www.unicef.org/infobycountry/usa.html (retrieved 02.12.2010)
